واردات کالا برای هر کشوری حیاتی است. از آنجایی که یک کشور به تنهایی نمی‌تواند تمام نیازهای خود را تامین نماید و این به نبود مواد اولیه موردنیاز و شرایط تولید برخی از کالاها در داخل بر می‌گردد، همچنین در شرایطی ممکن است وارد کردن یک کالا در مقایسه با تولید آن در داخل صرفه اقتصادی بیشتری به همراه داشته باشد، از این رو، کشورها به واردات کالاها از کشورهای دیگر روی می‌آورند. ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و برای تامین بخشی از کالاهای موردنیاز خود اقدام به واردات کالا از کشورهای مختلف می‌کند. با توجه به اینکه واردات کالا به کشور به صورت قانونی مستلزم طی تشریفات خاصی است، آگاهی از مراحل و فرایند واردات کالا برای عدم مواجه با مشکلات ضروری است. بر همین اساس در این مقاله از بازرگانی میرترابی به تفصیل به مراحل واردات کالا خواهیم پرداخت.
انواع کالاهای وارداتی به کشور
به طور کلی کالاها در سه دسته کالاهای مجاز، کالاهای مجاز-مشروط و ممنوعه تقسیم بندی می‌شوند. کالاهای مجاز، کالاهایی را در بر می‌گیرد که واردات آنها آزاد است و به لحاظ قانونی مشکلی برای ورود آنها وجود ندارد. کالاهای مجاز-مشروط نیز کالاهایی هستند که ترخیص آنها مستلزم اخذ مجوز از یک یا چند سازمان دولتی است که قبل و بعد از ورود کالا بایستی به تایید این سازمان‌ها برسد و مجوز لازم برای ورود کالا از سازمان‌های ذیربط صادر شود.
کالاهای ممنوعه نیز شامل دو دسته کالا است؛ کالای ممنوعه شرعی که از سوی شرع مقدس به کل ممنوع اعلام شده که مشروبات الکلی نمونه بارز آن است و کالاهای ممنوعه دولتی که ورود آنها با توجه به مقتضیات زمان می‌تواند ممنوع یا مجاز شمرده شود. از این دسته می‌توان به خودرو اشاره کرد که واردات آن از سال 1397 تا چندی پیش ممنوع بود.
مراحل واردات کالا به کشور
مرحله 1) دریافت کارت بازرگانی
به عنوان اولین مرحله از واردات کالا، شرکت‌ها یا تجار ملزم هستند برای انجام فعالیت تجاری کارت بازرگانی دریافت نمایند. کارت بازرگانی یکی از مدارک مهم مورد نیاز در طی مراحل واردات کالاست که داشتن آن می‌تواند مزایایی را برای تجار در پی داشته باشد. کارت بازرگانی در دو نوع حقیقی و حقوقی صادر می‌گردد.
مرحله 2) تعیین حوزه فعالیتی
محل و حوزه فعالیتی بایستی پیش از شروع فعالیت توسط تجار تعیین شود. این موضوع روشن می‌کند که تاجر با چه کشورهایی قرار است وارد تجارت شود.
مرحله 3) آشنایی با قوانین تجاری و حقوقی کشور مبدأ و مقصد
شناخت قوانین و مقررات حاکم بر بخش تجاری و حقوقی کشور مبدأ و مقصد نیز از جمله مراحل مهم در پروسه واردات کالاست که بهتر است تاجران برای جلوگیری از ایجاد موانع و مشکلات حقوقی در فرایند واردات کالا نسبت به آن توجه کافی داشته باشند. آشنایی با قواعد اینکوترمز نیز از جمله مواردیست که در بازرگانی خارجی و مخصوصا واردات کالا حیاتی است.
مرحله 4) انتخاب کالا
در این مرحله تجار باید نسبت به انتخاب کالای وارداتی خود اقدام کنند. همچنین شرایط کشورهای مختلف مربوط به حوزه فعالیتی خود را مورد بررسی قرار دهند و سپس با توجه به شرایط فروش هر یک از آنها بهترین گزینه را انتخاب نمایند.
مرحله 5) اخذ پروفرما
تجار برای تهیه یک سری از مدارک نیاز دارند که پیش فاکتور خرید کالا را ارائه دهند. از این رو بایستی پیش فاکتور خرید کالا را از فروشنده درخواست کنند. پروفرما یا پیش فاکتور یکی از اسناد مهم برای واردات ، حمل کالا و ترخیص آن از گمرک محسوب می‌شود.
مرحله 6) ثبت سفارش و اخذ مجوزات مربوطه
فرایند واردات کالا مستلزم انجام ثبت سفارش است که طی آن بایستی کالا در سامانه جامع تجارت به ثبت برسد. پس از اخذ مجوز از سازمان صنعت و معدن، چنانچه نیاز به اخذ مجوز از سایر سازمان‌ها مانند جهاد کشاورزی، استاندارد، غذا و دارو، بهداشت و محیط زیست و … بود، کالا برای اخذ مجوز به این سازمان‌ها ارجاع داده می‌شود. سازمان مربوطه متناسب با نوع و ماهیت کالای ورودی مشخص می‌شود.
پس از اخذ مجوزات موردنیاز از سازمان‌های مربوطه و ورود کالا به کشور ممکن است برخی از کالاها مجددا طی تشریفات گمرکی، ملزم به اخذ مجوز از سازمان‌های مربوطه متناسب با نوع کالا باشند که این مورد اغلب شامل کالاهای آرایشی و بهداشتی و مواد غذایی است که علاوه بر اینکه پیش از ورود بایستی مجوزات لازم اخذ شود، پس از ورود هم نیاز است که برای اخذ مجوز به سازمان‌های مربوطه رجوع کنند. سازمان پس از نمونه‌برداری و بررسی کالا مجوز لازم را مبنی بر بلامانع بودن ورود کالا به کشور صادر می‌کند. پس از اخذ مجوز ورود از سازمان ذیربط، طی تشریفات گمرکی موردنظر، کالا بایستی در سامانه اظهار و مسیرهای اظهار نامه مشخص شود.
مرحله 7) تخصیص ارز
به طور کلی واردات کالا با توجه به شرایط ارزی حاکم بر کشور و تحریم‌های اعمالی در حوزه‌های مختلف فرایند نسبتا پیچیده‌ای را شامل می‌شود. از گرفتن ثبت سفارش و تخصیص ارز گرفته تا بارگیری و خروج از گمرک که پروسه تخصیص ارز ممکن است در حدود یک الی پنجاه روز به طول بیانجامد. بر همین اساس صاحبان کالاها بایستی برنامه‌ریزی مدونی داشته باشند تا در مراحل واردات کالا با مشکلی مواجه نشوند.
لازم است که شرکت‌های وارد کننده و صاحبان کالاها، پیش از گرفتن تخصیص ارز اقدام به واردات قطعی کالا نکنند. طی سال‌های اخیر عدم توجه به این مورد و واردات کالا بدون تخصیص ارز باعث شده که پس از ورود کالا به گمرک، به دلیل عدم ارائه کد ساتا از سوی بانک و تاخیر در فرایند تخصیص ارز، کالاها به مدت طولانی در گمرکات دپو شوند که همین امر باعث تحمیل هزینه‌های انبارداری، دموراژ و خسارت‌های مازاد به صاحبان کالا می‌شود. از این رو ضروری است که صاحبان کالاها پس از اخذ تخصیص ارز و یا اطمینان از صدور آن، نسبت به واردات قطعی کالا به کشور اقدام کنند و در بازه زمانی یک ماهه، چهل روزه، که مدت زمان آن بسته به مسیر ورودی کالا که اگر هوایی بود یک هفته، زمینی بیست روزه و دریایی سی تا چهل روزه به طول می‌انجامد، نسبت به آماده سازی اسناد حمل و ارائه آنها به بانک اقدام کنند تا پس از ورود کالا و صدور قبض انبار، کالا آماده ترخیص از گمرک باشد.
مرحله 8) تهیه بیمه نامه
به تناسب نوع کالا، یکی از روش‌های حمل و نقل دریایی، هوایی و زمینی برای حمل کالا از مبدأ به مقصد انتخاب می‌شود. در این مورد نیاز است که قرارداد بیمه با شرکت حل و نقل منعقد شود و بیمه نامه کالا برای تحویل در فرایند ترخیص دریافت گردد. بیمه برای جبران خسارت‌های احتمالی در جریان حمل و نقل کالا صورت می‌گیرد.
مرحله 9) ترخیص کالا از گمرک
پس از ورود کالا به کشور، ترخیص کالا از گمرک در واقع مهمترین فرایندی است که کالا بایستی طی کند. فرایند ترخیص کالا مراحل مختلفی را شامل می‌شود که پس از طی آنها کالا برای بارگیری و خروج از گمرک به درب خروجی گمرک هدایت می‌شود.
شرایط واردات کالا
در کل شرایط واردات کالا به تناسب نوع کالا هر ساله از سوی مراجع زیربط در سامانه جامع تجارت اعلام می‌شود که چه کالاهایی مجاز به ورود به کشور هستند. این کالاها با ذکر شماره تعرفه در این سامانه قرار داده می‌شوند. همچنین شرایط ورود هر کالا و اینکه چه میزان حقوق و عوارض گمرکی برای کالای موردنظر در نظر گرفته شده و ورود کالا مستلزم اخذ مجوز از چه سازمان‌هایی است نیز در این سامانه درج می‌شود.
بنابراین با توجه به موارد مذکور، پروسه واردات کالا نسبتا پیچیده بوده و لازم است که صاحبان کالاها برای تسهیل این فرایند، همه مراحل را با دقت بیشتری طی کنند تا از مواجه با چالش‌های ترخیص کالا و تحمیل هزینه‌های مازاد جلوگیری به عمل بیاید.
بیشتر بخوانید : 10 مرحله صادرات کالا از صفر تا صد
قوانین واردات کالا به ایران
برای اینکه در هنگام واردات کالا به کشور دچار سردرگمی نشوید، باید با قوانین و مقررات مربوط به کالاهای وارداتی آشنایی کاملی داشته باشید. بازرگان موفق، کسی است که به طور مرتب اطلاعات خود را درباره قوانین مربوط به واردات کالا به روز می‌کند تا مانع از بروز مشکلات حقوقی در هنگام واردات کالا شود. باید توجه داشت که آیین نامه‌ها و برخی از قوانین مربوط به واردات به طور مرتب به روزرسانی می‌شوند از این رو لازم است، نسبت به تغییرات به وجود آمده اطلاعات لازم را کسب کنید. از جمله مهمترین قوانین و مقررات در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قوانین و مقررات صادرات و واردات کالا: در سال 1372 مجلس شورای اسلامی قوانین و مقررات صادرات و واردات کالا را در 24 ماده مختلف به تصویب رساند. (منبع)
- آیین نامه اجرایی مربوط به قوانین و مقررات: در سال 1373 هیئت وزیران آیین نامه اجرایی مربوط به قوانین صادرات و واردات را در 46 ماده تدوین و آن را به تصویب رساند.
- قوانین و آیین نامه امور گمرکی: در سال 1390 برخی نکات مربوط به ترخیص کالا از گمرک و فرآیندهای قانونی گمرکی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. (منبع)
- کتاب قوانین و مقررات صادرات و واردات: در این کتاب تمامی تعرفه‌های کالاهای وارداتی، همراه با جزئیات کامل توضیح داده شده است و هر سال این کتاب به روز می‌شود (منبع)
- بخشنامه‌های اجرایی: شامل مهمترین قوانین ابلاغی در رابطه با واردات کالا است و تمامی بازرگانان می‌توانند با جزئیات آن آشنا شوند.
خطرات مربوط به واردات کالا در ایران
ممکن است کالایی که به کشورمان وارد می‌شود با ریسک‌های مختلفی همراه باشد و در صورتی که به درستی مدیریت نشود، تبدیل به یک چالش بزرگ برای فرد وارد کننده خواهد شد. از مهمترین این خطرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تشخیص صحیح در تامین کننده واقعی و قابل اطمینان
- گران شدن کالا پس از تخصیص ارز مورد نیاز آن
- مشکلات مربوط به بارگیری کالا از کشور مبدأ
- مشکلات مربوط به حمل و نقل کالا از کشور مبدأ
واردات انواع کالاها با مجموعه بازرگانی میرترابی
کارگزاری و بازرگانی سیدحسین میرترابی به عنوان یکی از مجموعه های باسابقه و مجرب در حوزه واردات انواع کالاهای مجاز به کشور، آماده خدمت رسانی به تجار و بازرگانان عزیز در جهت واردات کالا می باشد.
جمع بندی
واردات کالا با هدف تامین بخشی از نیازهای کشور که تامین آنها به دلایلی در داخل امکان‌پذیر نیست صورت می‌گیرد. کالاهای وارداتی در سه گروه کالاهای مجاز، مجاز-مشروط و ممنوعه قرار می‌گیرند. واردکنندگان بایستی با شناخت قوانین و مقررات حاکم بر بخش واردات کالاها، فعالیت تجاری خود را به پیش ببرند. واردات کالا شامل طی مراحل مختلفی است که پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و بایستی با دقت عمل بیشتری انجام شوند.
