ترخیص کالا از گمرک مهم‌ترین بخش از فرایند تامین کالاهای موردنیاز کشورها به شمار می‌رود. فرایند آزادسازی کالاها از گمرک در هر کشوری مستلزم اجرا و اعمال قوانین و شرایط خاصی است که از سوی نهادهای مسئول وضع می‌شود. فعالان اقتصادی و شرکت‌های واردکننده بایستی با علم قوانین و شرایط گمرکی، اقدامات لازم برای ترخیص کالاهای وارداتی خود را انجام دهند. کالاهایی که بدون عبور از گمرک و اخذ مجوزات لازم به کشور وارد می‌شوند، در قالب کالای قاچاق شناخته شده و در صورت شناسایی مشمول اجرای قانون خواهند شد.
در این مطلب به این می پردازیم که ترخیص از گمرک چیست و مراحل ترخیص گمرکی را از صفر تا صد به شما آموزش می دهیم تا با فرایند ترخیص کالا از گمرک آشنا شوید. پس همراه ما باشید.
ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا در کل فرایندی است که طی آن کالاهای وارداتی و صادارتی پس از اخذ مجوزات لازم اجازه خروج از گمرک گرفته و آماده انتقال به مقصد می‌شوند. طی این فرایند صاحبان کالاها و یا نمایندگان قانونی آنها ملزم به انجام اقدامات لازم و الزامات قانونی برای حمل و آزادسازی کالاها خواهند بود.
برای اینکه کالایی بتواند به شکلی قانونی توزیع شده و مورد استفاده قرار گیرد، بایستی مراحل ترخیص کالا از گمرک را بگذراند و پس از اخذ مجوزات لازم اجازه خروج از گمرک برای آن صادر شود. ترخیص کالا به عنوان یک فرایند بین‌المللی در امر صادرات و واردات و در قالب یک مجوز رسمی برای ورود و خروج کالاها لازم الاجراست.
صاحبان کالاها برای ترخیص کردن کالای خود، بایستی با توجه به نوع کالای وارداتی، از سازمان‌های زیربط مانند سازمان مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهداشت، سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی و … مجوزهای موردنیاز را دریافت کنند و سپس از طریق گمرک مراحل ترخیص کالای وارداتی خود را انجام دهند.
فرایند ترخیص کالا از گمرک
- اظهار کالا در سامانه EPL
- احراز هویت
- کنترل گمرکی
- اخذ مجوزهای موردنیاز
- بررسی تعرفه گمرکی و ارزیابی مجدد مدارک
- صدور سند ترخیص
- مراجعه به انبار و دریافت مجوز بارگیری کالا
- بارگیری و خروج کالا از گمرک
مطابق ماده 38 قانون امور گمرکی، خروج کالا از اماکن گمرکی در سراسر کشور، مستلزم انجام تشریفات گمرکی است که بایستی در اولین گمرک مجاز انجام شوند. تشریفات گمرکی مستلزم اظهار کالا و ارائه اظهارنامه گمرکی است. برای کلیه کالاهایی که وارد گمرکات می‌شوند، فارغ از اینکه کدام گمرک باشد، انجام تشریفات گمرکی برای آنها الزام آور است.
اولین مرحله از فرایند ترخیص گمرکی، داشتن اسناد حمل است. پس از ورود کالا به گمرک، قبض انبار صادر شده و مراتب به صاحب کالا اعلام می‌شود. قبض انبار تحویل داده شده و با توجه به گمرکی که کالا وارد آن شده فرایند ترخیص کالا آغاز می‌شود.
برخی از کالاها از طریق سیستم بانکی وارد می‌شوند و بایستی ثبت سفارش برای آنها انجام شود. در حالت کلی فرایند ثبت سفارش برای کالاهایی انجام می‌شود که صاحب کالا دارای کارت بازرگانی باشد. در صورتی که کالا در زمره کالاهای مجاز قرار بگیرد بایستی در سامانه جامع تجارت ثبت شود و پس از تایید، اسناد به همراه بیمه نامه و گواهی بازرسی به بانک تحویل داده شود. سپس مراحل تخصیص ارز برای کالای موردنظر انجام می‌شود.
زمانی که این کالا به گمرک وارد می‌شود، اسناد حمل از طرف بانک ظهر نویسی شده و در اختیار صاحب کالا قرار می‌گیرد و با قبض انبار و ترخیصیه‌ای که از شرکت حمل اخذ شده فرایند ترخیص گمرکی از سر گرفته می‌شود.
در ابتدا لازم است که برای کالای ورودی اظهار نامه تکمیل شود. روند تکمیل اظهار نامه چند سالی است که به صورت الکترونیکی و در سامانه جامع گمرکی (epl.irica.ir) انجام می‌شود. قبل از تکمیل اظهار نامه لازم است که از طرف صاحب کالا به ترخیص کار که می‌تواند کارمند شرکت باشد یا کارگزار رسمی گمرک، وکالت داده شود مبنی بر اینکه وی مراحل ترخیص کالا از گمرک را انجام دهد. در سامانه جامع گمرک، لینک‌هایی پیش‌بینی شده که بایستی اقدامات درخواست شده در آنها انجام شود. سپس نوبت به اظهار کالا به گمرک می‌رسد. مسیرهای اظهار کالا که شامل مسیر سبز، زرد و قرمز است، در تمامی گمرکات یکسان است.
کالایی که در مسیر سبز قرار می‌گیرد به صندوق ارجاع داده می‌شود، سپس مجوزهای موردنیاز اخذ می‌شود. کالاهایی که از طریق سیستم حمل و نقل خارجی وارد کشور شده باشند، موظف به پرداخت 10 درصد عوارض گمرکی خواهند بود. در صورت نیاز به تعیین ماهیت، نوع کالا از طریق آزمایشگاه‌های مجاز مشخص می‌شود. یا در صورت نیاز به استاندارد اجباری، کالا باید به تایید سازمان استاندارد برسد. پس از طی این مراحل کالا به درب خروج هدایت شده و کارهای بارگیری آن انجام می‌شود. کالا در درب خروج مجددا توسط کارشناسان مربوطه کنترل می‌شود و سپس اجازه خروج آن صادر می‌گردد.
کلیه مراحل مذکور با توجه به نوع کالا پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. ارزیابی‌هایی در طول عملیات ترخیص انجام می‌شود و چنانچه در فرایند ترخیص مغایرتی بین کالا با مشخصات ارائه شده در اسناد وجود داشته باشد، یا اگر کالا به لحاظ ارزش کم و بیش ذکر شده باشد، اعلام می‌شود. تمامی این فرایند تحت عنوان فرایند ترخیص کالا یا تشریفات گمرکی نامیده می‌شوند.
صاحبان کالاهای ورودی به گمرکات طبق کتاب مقررات صادرات و واردات که هر ساله توسط سازمان توسعه تجارت به چاپ می‌رسد ملزم به پرداخت حقوق و عوارض ورودی کالاها هستند. برای هر کالایی متناسب با نوع آن تعرفه گمرکی مشخصی تعیین شده است که عوارض ارزش افزوده و یک درصد هلال احمر تحت عنوان عوارض گمرکی، توسط گمرک وصول می‌شوند. پس از اینکه کلیه مراحل مذکور انجام شد کالا آماده خروج از گمرک و بارگیری برای هدایت به مقصد خواهد بود. کالا پس از خروج و رسیدن به مقصد بایستی در سامانه جامع انبارها اعلام وصول شود. این کار بدین منظور انجام می‌گیرد که ثبت شود کالا به مقصدی که از قبل تعیین شده بود رسیده است.
سپس صاحب کالا در موارد مرتبط با امور بانکی به بانک اعلام می‌کند که کالای موردنظر در مدت مقرر وارد شده و سپرده‌ای که بعد از انجام ثبت سفارش و قبل از تخصیص ارز از صاحب کالا اخذ شده اگر از سوی بانک مغایرتی با اظهار نامه تشخیص داده نشود، 35 درصد سپرده در قالب چک، وثیقه یه به صورت نقدی به وی عودت داده می‌شود.
خلاصه مراحل ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالاهای وارداتی از گمرک مطابق با نوع کالا شامل طی مراحلی تحت عنوان تشریفات گمرکی است که بایستی به شرح زیر انجام شود:
- اظهار کالا در سامانه EPL
اولین کاری که صاحب کالا یا شرکت واردکننده برای ترخیص کالای خود از گمرک ملزم به انجام آن است، تکمیل نمودن اظهارنامه در سامانه EPL است. در این مرحله اطلاعات کالا به صورت آنلاین در سیستم جامع امور گمرکی (EPL) ثبت می‌شود. ثبت تمامی اطلاعات کالا در قالب اظهار نامه گمرکی برای ترخیص تمامی کالاها الزامی است.
از جمله مدارکی که برای اظهار کالا در گمرک بایستی ارائه شود، عبارتند از: اظهارنامه وارداتی، کپی کارت بازرگانی، بارنامه، ترخیصیه، گواهی مبدأ، اعلامیه تامین ارز یا برات نامه، فاکتور یا سیاهه خرید، لیست عدل بندی، پروفورما یا پیش فاکتور، بیمه نامه، مجوز ثبت سفارش، پروانه بهره‌برداری، پروانه صادراتی، وکالتنامه رسمی، کاتالوگ و مجوزهای قانونی موردنیاز دیگر.
پس از ثبت اظهار نامه در سامانه، یک شماره سریال و شماره عطف توسط سامانه در اختیار شما قرار می‌گیرد که بایستی پرینت آن را برای ارائه در مراحل بعدی تهیه کنید.
- احراز هویت
در این مرحله، مالکیت کالای ترخیصی توسط مسئول بخش فنی گمرک مورد بررسی قرار می‌گیرد تا هویت صاحب کالا یا نماینده قانونی وی احراز شود. پس از تایید اسناد و مدارک، یک شماره ثبت تحت عنوان کوتاژ در اختیار وی قرار می‌گیرد.
- کنترل گمرکی
مسیرهای کنترل گمرکی شامل سه مسیر سبز، زرد و قرمز است و هر کالای ترخیصی باید یکی از این مسیر را طی کند. کالاهایی در مسیر سبز قرار می‌گیرند که اظهار شده باشند و نیازی به کنترل فیزیکی کارشناسان نداشته باشند. اما کالاهایی که در مسیرهای زرد و قرمز قرار می‌گیرند بایستی مورد بررسی قرار گیرند و اسناد ارائه شده با اطلاعات کالا مطابقت داده شود. پس از طی این مرحله کالا به بخش دایره ارزش، ارزش اظهاری، سوابق گمرکی و … ارجاع داده می‌شود.
- اخذ مجوزهای موردنیاز
برخی از کالاها برای ترخیص نیازمند دریافت گواهی از سوی کارشناسان مربوطه هستند که از آن جمله می‌توان به گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه، انرژی اتمی، مخابرات، تجهیزات پزشکی، مالیات و … اشاره کرد.
- بررسی تعرفه گمرکی و ارزیابی مجدد مدارک
طی این مرحله تعرفه گمرکی کالا از سوی کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار گرفته و مطابقت کالا با اسناد ارائه شده محرز می‌شود.
- صدور سند ترخیص
صاحب کالا برای دریافت سند ترخیص بایستی هزینه تعیین شده از سوی گمرک را پرداخت نماید. با صدور فیش پروانه سبز گمرک، مقدمات لازم برای خروج کالا از گمرک شروع می‌شود.
- مراجعه به انبار و دریافت مجوز بارگیری کالا
پس از صدور سند ترخیص کالا، صاحب کالا اسناد موردنیاز را به انبار گمرک ارائه داده و پس از تایید آنها، ابتدا باید هزینه انبارداری را که شامل هزینه تخلیه و بارگیری، مدت زمان رسوب کالا در انبار، بیمه کالا و … است پرداخت نماید و سپس نسبت به بارگیری و خروج کالا از گمرک اقدام کند.
- بارگیری و خروج کالا از گمرک
در آخرین مرحله از فرایند ترخیص کالا، بیجک انبار توسط انبار دار گمرک صادر شده و صاحب کالا اجازه دارد برای حمل و نقل محموله خود وسیله نقلیه موردنظر را وارد گمرک کند. محموله پیش از خروج، مجدد مورد بازرسی قرار می‌گیرد و پس از دریافت اجازه خروج، بارگیری شده و از گمرک خارج می‌شود.
منظور از بیجک انبار چیست؟
صاحبان کالاهای وارداتی پس از طی مراحل ترخیص کالا از گمرک و پرداخت هزینه‌های تعیین شده، بایستی برگ سبز کالای وارداتی خود را به تایید کارشناسان گمرک برسانند. بیجک انبار با استناد به این برگ سبز صادر می‌شود. بیجک انبار سندی است که مطابق آن هویت صاحب کالا و اظهار نامه کالا محرز می‌شود. به عبارتی ساده‌تر، بیجک انبار مالکیت شما بر کالای موجود در انبار را به اثبات می‌رساند.
برگ سبز گمرک چیست؟ و شامل چه اطلاعاتی است؟
برگ سبز در واقع سندی است که بازرگان به عنوان مجوز ورود کالا به کشور مقصد از گمرک آن کشور دریافت می‌کند. دریافت این سند مستلزم ارائه اسنادی مانند بارنامه و فاکتور خرید کالای وارداتی است و صدور برگ سبز پس از بررسی و تایید کارشناسان گمرک انجام می‌گیرد.
برگ سبز علاوه بر اینکه سندی برای اجازه ورود کالا به کشور مقصد است، نیاز است در مرحله ترخیص کالا نیز برای دریافت بیجک کالا به رویت کارشناسان مربوطه برسد.
از جمله اطلاعاتی که روی برگ سبز ترخیص کالا درج می‌شوند، شامل موارد زیر است:
- اطلاعات شرکت ارسال کننده و دریافت کننده کالا
- شماره 8 رقمی سفارش ترخیص کالا
- تاریخ خروج کالا از مبدأ و ورود آن به مقصد
- فاکتور خرید کالای وارداتی موردنظر
- فهرست اقلام وارداتی
- لیست هزینه‌های گمرکی کشور مبدأ و مقصد
- وزن خالص و ناخالص محصولات وارداتی
- کد کوتاژ (کد شماره‌گذاری کالا جهت بررسی‌های آتی)
مدارک موردنیاز برای صدور برگ سبز
شما زمانی می‌توانید برگ سبز ترخیص کالای وارداتی خود را دریافت کنید که مدارک موردنیاز برای دریافت آن را آماده و به گمرک ارائه دهید. این مدارک شامل موارد زیر است:
- تشکیل پرونده ترخیص کالا در گمرک
- ارائه بارنامه
- تحویل فاکتور خرید کالای وارداتی به گمرک
- اخذ و ارائه مجوزهای بهداشتی لازم
- ارائه مجوز موردنیاز از سازمان مرتبط با کالای وارداتی
- اطلاعات شرکت صادر کننده و وارد کننده
هزینه‌های صدور برگ سبز ترخیص کالا از گمرک
صدور برگ سبز ترخیص کالا مستلزم پرداخت مالیات و هزینه‌های مختلفی است. از موارد مشمول مالیاتی برگ سبز می‌توان به مالیات بر ارزش افزوده، مالیات 4 درصد علی الحساب، عوارض ترخیص کالا و هزینه‌های گمرکی مرسوم اشاره کرد.
هزینه‌هایی نیز برای صدور برگ سبز ترخیص کالا بایستی پرداخت شوند که عبارتند از هزینه انبارداری، هزینه دریافت کد بیجک، هزینه تخلیه و بارگیری.
با توجه به تجهیز گمرکات به سامانه‌های هوشمند و سیستم اینترنتی، صدور برگ سبز ترخیص کالا از گمرک امروزه کاملا به صورت الکترونیکی انجام می‌گیرد و برگ سبز کاغذی جای خود را به برگ سبز الکترونیکی داده است.
برای دسترسی به این برگ سبز کافی است به سازمان گمرک مراجعه کنید و رمز برگ سبز و کوتاژ کالای وارداتی خود را دریافت نمایید. سپس با وارد کردن این دو رمز به سامانه برگ سبز گمرک وارد و فرایند صدور برگ سبز الکترونیکی را انجام دهید. برای صدور این برگ نیاز است که شماره سریال اظهار نامه کالای وارداتی را به همراه داشته باشید.
مدارک موردنیاز برای ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک مستلزم ارائه اسناد و مدارکی به شرح زیر است:
- اظهار نامه: اظهارنامه وارداتی سندی است که اطلاعاتی در مورد ماهیت کالا و مشخصات فنی و کیفی آن ارائه می‌کند. این سند در سامانه EPL که علامت اختصاری واحد تجارت فرامرزی است، به ثبت می‌رسد.
- قبض انبار: پس از رسیدن کالا به گمرک و تحویل آن به انبار، رسیدی تحت عنوان قبض انبار صادر و به صاحب کالا داده می‌شود تا از آن برای دریافت کالا استفاده نماید.
- بارنامه: بارنامه شامل اطلاعاتی اعم از تعداد کالا و کانتینرها، وزن محموله، علامت کالا، توضیحاتی در مورد بسته‌ها و … است.
- فاکتور یا سیاهه خرید: فاکتور به عنوان یکی از اسناد معاملاتی مهم تلقی می‌شود که ارائه آن برای ترخیص کالا الزامی است.
- ترخیصیه: ترخیصیه سندی است که نشان می‌دهد تسویه صاحب کالا با شرکت حمل انجام شده است.
- گواهی مبدأ: در این گواهی نام کشور تولید کننده کالا ذکر می‌شود. همچنین به عنوان تاییدیه کشور سازنده و حمل مبدأ نیز شناخته می‌شود.
- پیش فاکتور: به عقد قرارداد خرید کالای مورد ترخیص از فروشنده اشاره دارد.
- بیمه نامه: شامل مدارک بیمه نامه محموله است.
- فهرست عدل بندی: به نحوه چیدمان کالا در مرسوله اشاره دارد.
بیشتر بخوانید : مهم ترین اسناد و مدارک ترخیص کالا از گمرک
منظور از اعلامیه ورود کالا چیست؟
پس از ورود کالا به گمرک، به عنوان اولین مرحله از ترخیص کالا از گمرک، صاحب کالا با مراجعه به شرکت حمل، برگ ترخیص کالا را دریافت می‌کند. پس از این مرحله شرکت حمل موردنظر بایستی حداکثر تا پنج روز کاری، انجام اموری مانند ثبت تاریخ ورود کالا و مدت زمان مجاز برای نگهداری کالا در انبار گمرک را طی نامه‌ای به شما اعلام نماید، این نامه تحت عنوان اعلامیه ورود کالا شناخته می‌شود.
در صورت تجاوز زمان ارسال این نامه به صاحب کالا از پنج روز و در صورتی که متعاقب آن ضرری از بابت این تاخیر متوجه تحویل دهنده و یا تحویل گیرنده کالا شود، عواقب آن بر عهده شرکت حمل خواهد بود.
قوانین و شرایط ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا به عنوان مهم‌ترین بخش از واردات کالا، از اهمیت بسزایی برخوردار است. قوانین و ضوابطی که برای طی این فرایند در نظر گرفته می‌شود در کشورهای مختلف، متفاوت است. در صورتی که کالایی بدون طی مسیر ترخیص از گمرک وارد کشوری شود، مشمول عنوان قاچاق شده و عواقب قانونی و کیفری زیادی متوجه صاحب کالا خواهد بود.
از سویی، صاحبان کالاهای وارداتی برای ترخیص کالاهای خود بایستی تشریفات گمرکی مرسوم را طی و مجوزات لازم را دریافت کنند. یکی از مجوزهای مهم که ارائه آن برای ترخیص کالا الزامی است، مجوز حق العمل کاری و کارت بازرگانی است. اخذ این دو مجوز به منزله قانونی بودن فعالیت‌های بازرگانی شما خواهد بود.
ارزش گذاری کالای وارداتی نیز در فرایند ترخیص کالا از اهمیت خاصی برخوردار است. کالاهای وارداتی و صادراتی بایستی مرحله ارزش گذاری را طی کنند. از آنجایی که ارزش کالاهای مختلف در کشورها متفاوت از یکدیگر است، نیاز است که کالاهای ترخیصی هم در زمان خروج از کشور مبدأ و هم در زمان ورود به کشور مقصد ارزش گذاری شوند.
ترخیص کالا از گمرکات ایران
همانگونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، هر کشوری قوانین و ضوابط خاصی را برای بخش گمرکی خود در نظر گرفته است. در ایران نیز شرایط و اسنادی برای ترخیص کالاهای وارداتی تعیین شده که صاحبان کالا و شرکت های وارد کننده ملزم به رعایت و ارائه آنها هستند. از جمله اسناد مهمی که در زمان ترخیص کالا از گمرکات ایران بایستی ارائه شود، اظهار نامه است.
ثبت اظهار نامه گمرکی در دو بخش انجام می‌گیرد که شامل اظهار کالا و احراز هویت است. بخش اظهار کالا شامل تکمیل تمام اطلاعات کالای ترخیصی است که به منظور شروع فرایند بررسی کارشناسان گمرک بایستی در سیستم این سازمان به ثبت برسد. پس از بررسی‌های گمرکی کد کوتاژ به عنوان شماره ثبت کالا در اختیار صاحب کالا قرار داده می‌شود.
در بخش احراز هویت، صاحب کالا بایستی با ارائه مدارکی مالکیت خود بر کالای وارداتی را به اثبات برساند. پس از اثبات مالکیت بازرگان، وی می‌تواند اقدامات لازم برای ترخیص کالا از گمرک را از سر بگیرد.
اظهار کالا در گمرک چگونه انجام می‌شود؟
ثبت اظهار نامه گمرکی توسط صاحب کالای ترخیصی به قصد آزادسازی و خروج کالا از گمرک انجام می‌گیرد. از سویی، اظهار کالا به این معنی است که کالا مراحل قانونی ترخیص را گذرانده است.
با توجه به فراگیر شدن استفاده از سامانه‌های هوشمند برای مدیریت امور در بخش‌های مختلف سازمان‌ها، فرایند ثبت اظهار نامه نیز به صورت آنلاین و در سامانه EPL صورت می‌گیرد. با این حال، هنوز هم پروسه اظهار کالا در تعداد معدودی از گمرکات کشور به شکل سنتی در حال انجام است. در هر حال، مطابق آنچه که در قوانین گمرکی کشور آمده، بازرگانان و صاحبان کالاهای وارداتی برای ترخیص کالاهای خود، بایستی مراحل اظهار کالا را طی کنند. اظهار کالا می‌تواند از طریق صاحب کالا یا نماینده قانونی وی انجام شود. برای اظهار کالا در سامانه گمرک، ارائه اسنادی مانند فاکتور خرید، گواهی شرکت‌ها حمل و نقل از مبدأ و مقصد و مجوزهای سازمان‌های مربوطه الزامی است.
اظهار کالا از آنجایی که نشانگر مطابقت اطلاعات کالا با محتوای محموله است، باعث تسریع در فرایند ترخیص کالا نیز می‌شود.
سه دسته کلی کالاها در فرایند اظهار
کالاها برای طی فرایند اظهار در سه دسته زیر قرار می‌گیرند:
- کالاهای مجاز: کالاهای مجاز در مدت کوتاهی اظهار می‌شوند و برای ترخیص صرفا بایستی مراحل قانونی و عادی گمرکی را بگذرانند.
- کالاهای مشروط: کالاهایی که تحت عنوان کالاهای مشروط قرار می‌گیرند برای اظهار باید مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه اخذ کنند. چنین کالاهایی می‌تواند اقلامی دارای ممنوعیت ورود به کشور را شامل شود که ممکن است به دلیل کمبود، واردات آن برای مدت محدودی بلامانع اعلام شده باشد. در چنین حالتی، صاحب کالای موردنظر بایستی در کنار طی مراحل عادی و قانونی ترخیص، برای اظهار کالای وارداتی خود، اقدام به دریافت مجوز از سازمان‌هایی مانند سازمان بازرسی گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت نماید.
- کالاهای ممنوع: طبق قوانین گمرکی این کالاها تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند مرحله اظهار کالا را به کامل پشت سر بگذارند و گمرک اجازه ترخیص چنین کالاهایی را صادر نمی‌کند.
هزینه ترخیص کالا از گمرک
هزینه‌ای که برای ترخیص کالا از گمرک باید پرداخت کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد. بنابراین قبل از واردات کالا درباره هزینه ترخیص آن از گمرک اطلاعات لازم را به دست آورید. باید توجه داشته باشید که شما در هنگام پرداخت هزینه ترخیص کالا با یک نهاد دولتی مواجه هستید بنابراین باید برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه داشته باشید.
کلیه هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا از گمرک طی فرآیند و تشریفات اداری خاص تعیین می‌شود و صاحب کالا باید آنها را پرداخت کند. اداره گمرک نیز هزینه مربوط به ترخیص کالا را براساس ضوابط و قوانین کشور تعیین می‌کند.
چطور هزینه ترخیص کالا را محاسبه کنیم؟
اصلی‌ترین هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا مربوط به موارد زیر است و در قانون کشور این هزینه‌ها به طور یکسان محاسبه می‌شوند. البته هزینه‌های مربوط به بارگیری و تخلیله کالا هم نیز جزء هزینه‌های ترخیص کالا محسوب می‌شود:
- هزینه مربوط به باربری و تخلیه کالا
- هزینه مربوط به حقوق ورودی گمرک که در حدود 4 درصد از ارزش گمرکی می‌شود که توسط نهاد گمرکی کشور دریافت می‌گردد. (منظور ما از ارزش گمرکی، ارزش کالای خریداری شده در مبدأ به علاوه هزینه بیمه و حمل و نقل کالاست).
- مالیاتی که بر کالاهای خارجی وضع می‌شود
- تعرفه های آزمایشگاهی
- هزینه مربوط به کارشناسی کالای وارداتی
نحوه ترخیص کالا بدون ثبت سفارش
ثبت سفارش به معنای دریافت مجوز برای ورود کالایی به داخل کشور است. هر نوع کالایی که قصد ورود به کشور را دارد باید در وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت شود تا مجوز ورود قانونی آن به کشور داده شود. ثبت سفارش کالا اولین مرحله از ترخیص کالا به شمار می‌رود و در گام بعدی باید از طریق سازمان‌های مختلف اقدام به دریافت مجوز لازم برای ورود کالا کنید.
براساس نوع کالا باید از سازمان مربوطه مجوز دریافت شود. به عنوان مثال برای واردات کالاهای پزشکی از سازمان غذا و دارو باید مجوز ورود کالا را دریافت کنید. البته برخی از استثناها در ورود برخی از کالاها به کشور وجود دارد که نیازی به ثبت سفارش در سازمان صنعت، معدن و تجارت ندارند. هدف از این امر ممانعت از انباشته شدن برخی از کالاهای ضروری و مورد نیاز کشور در انبار گمرکات است.
چه کالاهایی نیاز به ثبت سفارش ندارد؟
برخی از کالاهایی که در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند نیازی به ثبت سفارش ندارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- آن دسته از کالاهایی که در صنایع نظامی و انرژی هسته‌ای به کار می‌روند. این نوع کالاها نیازی به ثبت سفارش ندارند و در مدت زمان کوتاهی از گمرکات کشور ترخیص می‌شوند.
- دسته دوم کالاهایی را شامل می‌شود که جزء اقلام مورد نیاز خانواده‌های مرز نشین، ملوانان و کارکنان شناروها است. براساس آیین نامه و مقررات صادرات و واردات این کالاها نیز نیازی به ثبت سفارش ترخیص کالا ندارند.
- کالاهایی که همراه مسافرین خارجی به داخل کشور وارد می‌شوند.
- دسته چهارم که نیازی به ثبت سفارش ندارند شامل کالاهایی است که برای برگزاری نمایشگاههای بین‌المللی وارد کشور می‌شوند.
- دسته پنجم، شامل کالاهایی است که از طریق پست بین‌الملل وارد ایران می‌شود. زیرا در هنگام ترخیص فرایندهای گمرکی آنها به صورت خودکار صورت می‌گیرد.
- در نهایت آن دسته از کالاهایی که به عنوان نمونه وارد کشور می‌شود. به عنوان مثال یک کیسه پلی‌آمید برای نمونه به شرکتی ارسال می‌شود. این کالا نیازی به ثبت سفارش در گمرک ندارد.
اهمیت بازرسی کالا در پروسه ترخیص از گمرک
هدف از بازرسی، حصول اطمینان از کیفیت و کمیت کالای ارسالی است. در این مرحله، خریدار باید شرکتی را برای بررسی کالای ارسال شده معرفی کند. شرکت نیز در این راستا بازرسی‌های لازم را برای حصول اطمینان از موارد ذکر شده انجام می‌دهد. تمامی بازرسی‌ها باید قبل از ترخیص کالا از گمرک صورت گیرد.
در اغلب موارد یک قرارداد بین خریدار و شرکت‌هایی که اقدام به بازرسی می‌کنند منعقد می‌گردد. این قرار داد به صورت کتبی، همراه با تمام جزئیات تهیه و تنظیم می‌شود، تا در هنگام ترخیص کالا از گمرک مشکلی به وجود نیاید.
اطلاعاتی که در این قرارداد ذکر می‌شود شامل هزینه‌های بازرسی، کارمزد دریافتی، کلیه اطلاعات مربوط به کالا مانند ابعاد، نوع بسته‌بندی، گمرک مقصد، گواهی و استانداردهای تایید شده است. در صورتی که کالاهای بازرسی شده با اطلاعات درج شده در توافق مغایرت داشته باشند تمامی اطلاعات به طور دقیق در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
شرایط نگهداری کالا در انبارهای گمرک
بسیاری از صاحبان کالاها، معمولا سعی دارند فرایند ترخیص کالا را در کمترین زمان ممکن انجام دهند، با این حال ممکن است به دلایلی وارد کننده تمایل داشته باشد زمان ماندگاری کالا در انبار طولانی‌تر شود. اما از آنجایی که مدت زمان ماندگاری کالا در انبار گمرک محدوده زمانی مشخصی دارد، طولانی شدن این پروسه مشمول قوانین خاصی به شرح زیر خواهد بود:
بلافاصله پس از ثبت و تکمیل اظهار نامه (مانیفست)، مدت مجاز ماندگاری کالا در گمرک محاسبه می‌شود. سقف نگهداری کالا در انبار گمرک 2 ماه تعیین شده است و در صورتی که توقف کالا در گمرک به بیش از این مدت افزایش یابد، کالا در زمره کالاهای متروکه قرار گرفته و ممکن است ترخیص آن کاملا منتفی شود.
جمع‌بندی
هر فردی که به عنوان یک بازرگان در سطح بین المللی فعالیت تجاری دارد باید شناخت کافی درباره نحوه ترخیص کالا از گمرک به دست آورد و با مفاهیم موجود در این زمینه آشنایی کاملی داشته باشد. مراخل ترخیص کالا یک امر نسبتا پیچیده‌ای است و اگر دانش و تجربه کافی در این زمینه داشته باشید به طور قطع خواهید توانست در کوتاهترین زمان ممکن فرآیند ترخیص کالا را انجام دهید. ترخیص کالا از گمرک مستلزم طی مراحل و انجام تشریفات گمرکی مرسوم است تا در نتیجه آن کالای وارداتی شما وجهه قانونی پیدا کند و به طور قانونی از گمرک خارج شود.
