کالای متروکه به کالاهایی گفته می‌شود که مدت طولانی در گمرک مانده و توسط صاحب کالا فرآیند ترخیص به موقع انجام نشده است. توقف کالا در گمرک نباید خیلی طولانی شود و صاحب کالا یا نماینده قانونی وی (کارگزار گمرک) باید در اسرع وقت برای ترخیص کالا از گمرک با ارائه مدارک و پرداخت عوارض اقدام کنند. توقف کالا در گمرک به دلایل مختلفی طولانی شده و موجب ضرر و زیان مالی برای بازرگانان می‌شود، متروکه شدن یک کالا در گمرک خسارت‌های زیادی برای واردکننده کالا دارد.
بنابراین بهترین راهکار برای ترخیص سریع کالا از گمرک و جلوگیری از متروکه شدن کالای وارداتی مراجعه به افراد متخصص در این زمینه و دریافت مشاوره یا سپردن فرآیند ترخیص کالا به این افراد است. بسیاری از تجار هم جهت کاهش مدت زمان توقف کالا در گمرک به سراغ کارشناسان حرفه‌ای مجموعه بازرگانی میرترابی می‌روند تا ترخیص کارهای حرفه‌ای ما در اسرع وقت فرآیند ترخیص از گمرک را برای آنها با کمترین هزینه انجام دهند.
کالای متروکه چیست؟
به هر کالایی که در مدت زمان مشخص پس از ورود به انبارهای گمرک برای ترخیص قانونی آن اقدام نشود، در اصطلاح گمرکی کالای متروکه گفته می‌شود. در ایران هر کالایی که چهار ماه از تاریخ ورود آن به انبارهای گمرک گذشته باشد، متروکه تلقی شده و بازرگانان باید برای ترخیص این کالا علاوه بر پرداخت عوارض و هزینه‌های گمرکی، مبلغی را هم بابت نگهداری کالا به انبار گمرک پرداخت کنند. البته در برخی مواقع تاجر به موقع برای ترخیص کالا به گمرک مراجعه می‌کند ولی به دلیل تکمیل نبودن مدارک و یا مشکلات دیگر در مدت زمان قانونی مشخص شده، ترخیص قطعی کالا از انبارهای گمرک صورت نگرفته و کالا به عنوان متروکه در انبارهای گمرک باقی می‌ماند.
دلایل متروکه شدن کالا در گمرک
برای ترخیص انواع کالا از گمرک به عنوان صاحب کالا ابتدا باید اظهارنامه مربوطه و سایر مستندات مورد نیاز را از طریق سامانه مربوط به گمرک به آدرس epl.irica.ir ارسال نمایید. پس از ارسال اسناد، توسط کارشناسان گمرک مراحل ترخیص کالا برای شما بررسی و پس از تایید، مجوز ترخیص کالا برای شما صادر خواهد شد. اگر پس از ارائه اظهارنامه کالای وارداتی در گمرک باقی بماند و مراحل قانونی ترخیص آن انجام نشود، گمرک کالای وارداتی را متروکه اعلام می‌کند. دلایل زیادی برای توقف طولانی کالا در گمرک وجود دارد که این دلایل در برخی شرایط موجب متروکه شدن کالا در گمرک می‌شود.
اگر صاحب کالا بدون مدارک مورد نیاز و مجوزهای لازم به گمرک مراجعه کند، این احتمال وجود دارد که فرآیند ترخیص کالا از گمرک طولانی شده و کالا بیشتر از زمان معین در انبارهای گمرک باقی بماند که این موضوع باعث می‌شود کالای وارداتی جز کالاهای متروکه تلقی شود و مشمول قوانین گمرکی کالای متروکه قرار گیرد. به صورت کلی دلایل اصلی متروکه شدن کالا در گمرک عبارتند از:
- عدم پرداخت حقوق ورودی توسط صاحبان کالا یا نماینده قانونی وی: اگر صاحب کالا بودجه کافی برای ترخیص نداشته باشد و قادر به تامین هزینه ترخیص نباشد، کالای وی مدت زمان بیشتر در گمرک متوقف شده و جز کالاهای متروکه محسوب می‌شود.
- عدم ارائه کد رهگیری توسط بانک: بخشی از کالاهایی که به دلیل عدم ارسال کد رهگیری بانک به گمرک ترخیص نشده‌اند را صاحب کالا می‌تواند بر اساس مصوبات گمرکی ترخیص کند، بخش دیگر کالا تا اعلام کد رهگیری بانک در گمرک باقی می‌ماند. این اقدام باعث می‌شود که بخشی از کالا از گمرک خارج شود و بخشی که به عنوان وثیقه باقی مانده در گمرک مشمول قانون کالای متروکه شود.
- به درازا کشیدن صدور مجوزهای مورد نیاز برای ترخیص کالا از سوی وزارت بهداشت یا سایر ارگان‌ها: برای برخی از کالاهای اظهار شده به گمرک باید حتما مجوزهای قانونی مختلفی همچون استاندارد، انرژی اتمی، بهداشت، قرنطینه نباتی و قرنطینه دامی صادر شود و کنترل این مجوزهای ترخیص بر عهده گمرک است. در صورتی که دلیل توقف کالا در گمرک تاخیر در صدور این مجوزها باشد، گمرک باید همکاری لازم را با واردکننده در زمینه نگهداری از کالا در گمرک انجام دهد.
- طولانی شدن روند بررسی اظهارنامه گمرکی: اگر دلیل دیر ترخیص شدن و متروکه ماندن کالا در گمرک، شلوغی بخش اداری و عدم رسیدگی به اظهارنامه صاحب کالا باشد، مسئولان گمرک باید مساعدت‌های لازم را در جهت ترخیص کالا از گمرک انجام دهند.
مدت زمان متروکه شدن کالا در گمرک چقدر است؟
طبق قانون مدت زمان مجاز برای توقف کالا در گمرک حداکثر 3 ماه پس از صدور قبض انبار است و هر کالایی که بیش از این زمان در گمرک باقی بماند و برای ترخیص قطعی آن اقدام نشود، مشمول قانون کالای رسوبی یا کالای متروکه می‌شود. البته اگر وارد کننده دلیل موجهی برای دیرکرد ترخیص کالا از گمرک داشته باشد، این مدت زمان برای وی تا 2 ماه دیگر با پرداخت هزینه انبارداری تمدید می‌شود تا وی فرصت کافی برای ترخیص کالای خود از گمرک را داشته باشد. مدت زمان توقف کالا در گمرک فرودگاه‌ها حداکثر 70 روز از زمان ورود کالا به انبار گمرک فرودگاه است و در سایر اماکن گمرکی حداکثر چهار ماه فرصت برای واردکننده در نظر گرفته‌اند تا برای ترخیص کالا از گمرک اقدام کند، این بازه زمانی از تاریخ صدور اولین قبض انبار محاسبه می‌شود و هر کالایی که بیشتر از این بازه زمانی در انبار گمرک باقی بماند به عنوان کالای متروکه تلقی شده و مشمول قوانین و مقررات کالاهای متروکه می‌شود.
نحوه فروش کالای متروکه در گمرک
کالای متروکه کالایی است که پس از گذشت یک زمان معین که به طور معمول این زمان 4 ماه در گمرک‌های زمینی و دریایی و 2 ماه در گمرک‌های فرودگاهی از تاریخ ورود کالا به گمرک است، توسط صاحب کالا از گمرک ترخیص نشده و در انبار گمرک باقی مانده است. در این صورت کالایی با این نام متروکه تلقی شده و گمرک مجاز به فروش کالا بوده و هزینه‌های مرتبط با نگهداری، فروش، بیمه، حمل و نقل و موارد دیگر از مبلغ فروش کسر شده و باقی مانده مبلغ فروش با ارائه مدارک مربوط به صاحب کالا پرداخت می‌شود. صاحب کالا دو سال فرصت دارد تا مدارک مالکیت کالا را ارائه کرده و مبلغ باقی مانده حاصل از فروش کالا را از دولت دریافت کند. پرداخت مازاد حاصل از فروش این نوع کالا به واردکننده مستلزم ارائه ترخیصیه شرکت حمل و نقل مربوطه است. این کالا در گمرک به یکی از سه روش زیر فروخته می‌شود، این روش‌ها عبارتند از:
- مزایده کتبی بار
- حراج کالا
- خرده فروشی بار
سخن پایانی
اگر مدت زمان توقف کالایی در انبارهای گمرک از زمان صدور قبض انبار بیشتر از 3 ماه باشد، کالا جز کالاهای متروکه گمرکی محسوب می‌شود. اگر صاحب کالا با دلایل منطقی تاخیر در ترخیص کالا را به گمرک اطلاع دهد و همچنین هزینه انبارداری را پرداخت کند، این مدت تا دو ماه قابل تمدید است. به صورت کلی اگر در فرآیند ترخیص کالا از گمرک از افراد متخصص در این زمینه راهنمایی دریافت کنید و یا ترخیص کالای خود را به ترخیص کارهای حرفه‌ای شرکت بازرگانی میرترابی بسپارید، کالای شما با کمترین هزینه و در اسرع وقت بدون توقف کالا در گمرک ترخیص شده و به دست شما می‌رسد. گروه بازرگانی میرترابی با بیش از دو دهه سابقه فعالیت در عرصه تجارت بین الملل، ضمن ارائه مشاوره گمرکی تخصصی به تجار، سابقه درخشانی هم در زمینه دریافت انواع مجوزهای گمرکی دارد. برای دریافت مشاوره از مجموعه ما می‌توانید با با شماره تلفن 02124350 تماس بگیرید.
سوالات متداول
1. مدت زمان متروکه شدن کالا چقدر است؟
طبق قوانین گمرک ایران، مدت زمان مجاز برای توقف کالا در گمرک از تاریخ صدور قبض انبار حداکثر سه ماه است و بازرگانان باید در این بازه زمانی کالا را تحویل بگیرند، در غیر این صورت کالای وارداتی آنها مشمول قوانین کالای متروکه می‌شود.
2. قانون فروش کالای متروکه ضبط شده در گمرک چیست؟
اگر کالای متروکه از نوع کالاهای ممنوعه باشد ارزیابان اداره گمرک بلافاصله می‌توانند صورت جلسه ضبطی برای آن کالا تنظیم کنند و فروش کالا در این شرایط هم توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی صورت می‌گیرد.
