ترانزیت به جابجایی کالاها از مکانی به مکان دیگر اشاره دارد. ترانزیت به دو شکل ترانزیت داخلی و خارجی انجام می‌گیرد. کشورها برای توسعه روابط تجاری خود نیاز دارند که ترانزیت خارجی خود را ارتقا دهند. ترانزیت خارجی به همان مفهوم ترانزیت بین المللی اشاره دارد و روشی برای جابجایی محموله‌های سنگین از یک کشور به کشوری دیگر است که ممکن است به روش زمینی، دریایی یا هوایی صورت گیرند. معمولا جابجایی محموله‌های سنگین توسط ترانزیت زمینی و دریایی انجام می‌گیرد و برای انتقال بارهای به نسبت سبک‌تر از ترانزیت هوایی استفاده می‌شود. در این مقاله از بازرگانی میرترابی به تعریف ترانزیت خارجی، نحوه انجام آن و شرایط و مدارک موردنیاز آن خواهیم پرداخت.
منظور از ترانزیت خارجی چیست؟
ترانزیت خارجی کالا یا عبور خارجی رویه‌ای گمرکی است که براساس آن کالایی به منظور عبور از قلمرو گمرکی از گمرک یک کشور وارد می‌شود و توسط گمرک کشور دیگر خارج می‌شود. ترانزیت خارجی تحت یک سری شرایط، تشریفات گمرکی، الزامات قانونی و تضامین خاص صورت می‌گیرد. اسنادی برای طی این رویه نیاز است که در قانون به صراحت در ماده 30، 53، 54، 55، 56 و 57 قانون امور گمرکی، به این مدارک اشاره شده است.
همچنین در این مواد قانونی اشاره شده که چه زمانی نیاز است که این عبور خارجی انجام شود. ممکن است در طول مسیر در کالای ارسالی کسری مشاهده شود که وجود این کسری‌ها و یا یک کالای اضافی در بار همگی مواردی هستند که جزئیات آنها در آئین‌نامه و مواد قانونی ذکر شده است. گمرک در صورت مشاهده چنین مواردی با مراجعه به این آئین‌نامه‌ها، می‌تواند رویکرد قابل اتخاذ در مورد آنها را روشن کند. به عبارتی تکلیف قانونی چنین مواردی در قانون امور گمرکی مشخص شده است.
انواع ترانزیت خارجی
ترانزیت خارجی با استفاده از روش‌های زمینی، دریایی و هوایی انجام می‌گیرد. انتخاب روش مناسب برای انجام ترانزیت خارجی براساس فاکتورهایی مانند نوع و وزن کالا، ارزش بار، محدودیت بودجه، بحث امنیت و همچنین فوریت زمانی ارسال کالا صورت می‌گیرد.
ترانزیت خارجی چگونه انجام می‌گیرد؟
در فرایند ترانزیت خارجی، ابتدا محموله ارسالی توسط واردکنندگان کالا بوسیله وسایل نقلیه باری و تریلی‌ها به شرکت‌های حمل و نقل مجاز ارجاع داده می‌شود. سپس شرکت‌های باربری مراحل قانونی موردنیاز را در مورد بار اعمال کرده و محموله را بسته بندی می‌کنند. پس از بسته بندی، محموله بواسطه وسایل حمل و نقل شرکت حمل، راهی مقصد می‌شود.
خدمات شرکت‌های حمل و نقل بین المللی در ترانزیت خارجی
تولیدکنندگانی که قصد دارند کالاهای تولیدی خود را صادر کنند، به منظور انتقال این کالاها به کشور یا کشورهای مقصد ملزم به استفاده از خدمات شرکت‌های ترانزیتی بین المللی هستند. ارائه خدمات ترانزیتی توسط شرکت‌های حمل بین المللی بسته به نوع کالا، وزن و حجم آن متفاوت خواهد بود. از این جهت که طبق قوانین ترخیص کالا، بایستی مشخص شود که شرکت حمل قرار است با استفاده از چه روشی بار موردنظر را به مقصد برساند.
کالاهای مشمول ترانزیت خارجی به عنوان بخشی از صادرات و واردات مشخص کشور محسوب نمی‌شوند از این رو معاف از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی خواهند بود. با این حال بایستی هزینه‌های گمرکی را پرداخت کنند. کالاهایی که از طریق ترانزیت خارجی به خارج از مرزهای کشور حمل می‌شوند، قوانین گمرکی بین الطرفین در مورد آنها اجرا می‌شود.
تضامین ترانزیت خارجی نیز همانند ترانزیت داخلی توسط شرکت‌های حمل پرداخت می‌شود. همچنین مسئولیت حمل و انجام این امور نیز به شرکت‌های حمل که در اینجا شامل شرکت‌های حمل و نقل بین المللی است واگذار شده است که بایستی دارای مجوزات لازم برای انجام ترانزیت خارجی باشند.
ترانزیت خارجی تابع چه قوانینی است؟
ترانزیت خارجی نیز همانند سایر فعالیت‌های تجاری تابع قوانین و مقررات خاصی است که در ادامه به بیان برخی از آنها خواهیم پرداخت:
- در ترانزیت خارجی، کالا پس از بررسی‌های لازم در گمرک مبدأ، برای اینکه امکان دسترسی و دستکاری در آن تا رسیدن به مقصد وجود نداشته باشد، مهر و موم شده و پلمپ می‌شود.
- طبق قوانین ترانزیت خارجی، کالا چنانچه در تاریخ معین شده به مقصد نرسد، تحت عنوان کالای قاچاق شناخته خواهد شد.
- کالا پس از رسیدن به مقصد توسط گمرک کشور مقصد مورد بازرسی دقیق قرار می‌گیرد. چنانچه در این بازرسی مشاهده شود که مهر و موم بار باز شده است، پس از تطبیق کالا با پروانه عبور، چنانچه وجود هر گونه مغایرتی تایید شود، کالا تحت عنوان کالای قاچاق توقیف خواهد شد.
- طبق مقررات ترانزیت بین المللی، اگر به هر دلیلی امکان انتقال سریع کالا فراهم نباشد، محموله تا زمان ترخیص در انبار گمرک باقی خواهد ماند. در این صورت هزینه‌ای برای نگهداری کالا در انبار گمرک محاسبه و وصول خواهد شد.
- وسایل حمل و نقل فاقد بار و مسافری که به منظور ترانزیت مراحل احراز خود را طی کرده‌اند، طبق قوانین ترانزیت بین المللی در زمره ترانزیت کالا قرار داده می‌شوند.
- چنانچه همراه اتباع خارجی که با هدف ترانزیت کالا وارد کشور شده‌اند، سلاح گرم وجود داشته باشد، گمرک کشور مجاز به تصمیم گیری در مورد خروج یا ورود آنها به کشور است.
- تمامی افراد دارای گذرنامه که قصد عبور از خاک کشور را با استفاده از وسیله نقلیه شخصی خود دارند، خودروی آنها ملزم به عمل طبق قوانین و ضوابط ترانزیت بین المللی خواهد بود.
- وسایل نقلیه ترانزیتی برای ورود و خروج خود از کشور ملزم به ارائه اظهار نامه ترانزیتی هستند.
نکاتی که در مورد ترانزیت خارجی باید بدانید
- اگر درصدد هستید کالایی مجاز را به کشور وارد کنید، این کار باید تحت قوانین ترانزیت خارجی کالا صورت گیرد. در مورد وارد کردن کالایی که غیر مجاز شمرده می‌شود، موظف خواهید بود که مجوز موردنیاز برای ورود این کالا به کشور را دریافت کنید.
- تشریفات گمرکی ترانزیت ویژه خودروها صرفا در گمرکاتی که توسط دولت جمهوری اسلامی ایران مشخص شده‌اند انجام می‌گیرد.
- وسایل نقلیه مسافری که قصد انتقال مسافران از کشور مبدأ به کشور مقصد را دارند، مشمول قوانین ترانزیت بین المللی نخواهند شد.
جمع بندی
ترانزیت خارجی با توجه به نیاز کشورها به واردات و صادرات مواد اولیه و سایر محصولات حوزه‌های صنعت، کشاورزی و … به وجود آمده است. امروزه ترانزیت خارجی در اثر نیاز بیش از پیش کشورها به نقل و انتقالات مواد و کالاهای موردنیاز ابعاد وسیعی به خود گرفته است. همین گستره وسیع ترانزیت خارجی باعث شده تا قوانین و شرایط سخت گیرانه‌تری برای این بخش از سوی دولت‌ها در نظر گرفته شود.
ترانزیت خارجی به جابجایی کالاها از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی کشورها به یکدیگر اشاره دارد و به عنوان یکی از عوامل موثر در افزایش درآمدزایی کشورها و توسعه روابط تجاری بین آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
